Qotil ona...
...davomi

ko‘ndi.
Avval sira unamay, “Qarz olib bo‘lsayam o‘zimiz alohida to‘y qilamiz, meni nomuslarga o‘ldirmang!” deya oyoq tiragan Xolnisa kutilmaganda muloyimgina bo‘lib, Sherzodning sunnat to‘yini qaynog‘asining bolalari to‘yiga qo‘shib yuborishga rozilik berdi.
Kichkinagina to‘y bo‘lib o‘tdi.
Ammo Xolnisa nolimadi.
Zero ayol yaqinda olinajak yoki qurilajak hovlisida o‘g‘ilchasining katta to‘yini barcha tanish-bilishlari, sobiq qo‘ni-qo‘shnilarining havasini va hasadini keltiradigan darajada ka-atta qilib o‘tkazish rejasini tuzib qo‘ygandi.
Juvon qarz olish lozimligini eslatib charchamasdi, Akbarali bo‘lsa turli-tuman bahonalar bilan bu kunni orqaga surardi!
Axiyri bo‘lmadi. Bir kuni tong sahardan erini uyg‘otgan Xolnisa unga sal uniqqan bo‘lsa-da, yaxshilab yuvilgan, ixlos bilan dazmollangan kostyum-shimini, oq ko‘ylak va bo‘yinbog‘ni tutarkan, ishonch bilan:
– Bugun boring! – dedi. – Tushimda ayon bo‘ldi. Qarz olib, ikki qavatli dang‘illama hovli quribmiz.
– Har joyning ham o‘z egalari bor, xotin, – yana yotig‘i bilan tushuntirishga urindi Akbarali. – Begonaga shuncha pulni berib yuboradigan ahmoq yo‘q. Qolaversa, foizi ham falon pul bo‘ladi…
– Qanaqa foiz? – hayron bo‘lib so‘radi Xolnisa.
Akbaraliga jon kirdi.
– Surishtirib ko‘rdim, xotin, – dedi u darhol. – Menam bekor yurganim yo‘q. Yillik foizining o‘zi o‘ttiz olti ekan.
– U nima degani? – battar ajablandi Xolnisa.
Akbarali sudxo‘rlikning mohiyati haqida bir oz tushuncha bergan bo‘ldi. Ammo do‘st-dushmanning ko‘zini kuydiradigan yangi dang‘illama uy ilinjida yurgan ayol bu izohlarni unchalik tushunmadi.
– Avvallari qarz ol-da, xotin ol, xotin yonga qoladi deyishardi, –dedi juvon qat’iyat bilan. – Endi bu maqol o‘zgargan. Endi qarz ol-da, uy sotib ol, uy yonga qoladi, qarzni bir amallab qaytarasan deyishadi.
Akbarali yana kuyib-pishib bir nimalarni tushuntirishga urindi. Befoyda. Xolnisa bir gapni to‘tiqushday takrorlayverdi:
– Odamlar olayapti-ku…
Oxiri jig‘ibiyroni chiqqan Akbarali yangi kiyimlarini
kiydi-yu, atrofida girdikapalak bo‘layotgan xotinining olqish-duolari ostida shosha-pisha uyni tark etdi.
* * *
Akbarali bejiz xavotirlanmagan ekan.
Uy qurish yoki sotib olish uchun qarz undirishning ham o‘ziga yarasha qonun-qoidalari, yelib-yugurib to‘g‘rilanadigan bir qop me’yoriy hujjatlari bor ekan.
Ammo eng asosiysi – qiymati olinayotgan qarz miqdoridan kamida biru chorak barobar ko‘proq bo‘lgan garov mulki kerak ekan.
Akbaralida garovga qo‘yishga arzirli mulkning o‘zi yo‘q edi. Mabodo bunday mulkni topgan taqdirida ham, olgan qarzini vaqtida qaytarishga ishonchi yo‘q edi.
Akbarali “erta… indin… ko‘rilayapti… komissiya yig‘ilsin” deb yana bir-ikki oyni amallab o‘tkazdi. Biroq Xolnisaning ahvoli tobora yomon bo‘lib bormoqdaydi. Erining kurakda turmaydigan bahonalarini eshitgan zahoti lablari pir-pir uchib, rangi ko‘karib ketayotgan juvon endi sira tilini tiyib turolmaydigan bo‘lib qolgandi.
Akbarali yaxshi gapirib ham ko‘rdi, baqirib-chaqirdi ham, hatto bir-ikki